Μεταφράσεις Λατινικών Γ' Λυκείου Θεωρητικής κατεύθυνσης - Κείμενα 43 - 44

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΝΟΤΗΤΑ 43η

Κείμενο 43

Num ad hostem vēni et captīva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et infēlix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te vidērem? Qui potuisti populāri hanc terram, quae te genuit atque aluit? Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? Quamvis infesto et mināci animo perveneras, cur, cum in conspectu Rōma fuit, tibi non succurrit: “intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniux liberique”? Ergo ego nisi peperissem, Rōma non oppugnarētur; nisi filium habērem, lībera in līberā patriā mortua essem. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futūra sum: at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Μήπως ήρθα σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδο σου; Σε τέτοιο σημείο με κατάντησε η μακροζωία και τα έρμα γερατειά μου, που να σε δω πρώτα εξόριστο και ύστερα εχθρό; Πώς μπόρεσες να ερημώσεις αυτή τη χώρα που σε γέννησε και σε ανάθρεψε; Δε σου πέρασε η οργή τη στιγμή που πατούσες τα σύνορα της πατρίδας σου; Παρόλο που είχες φτάσει με τόσο εχθρική κι απειλητική διάθεση για­τί, σαν είδες τη Ρώμη, δεν πέρασε αυτή η ιδέα από το μυαλό σου: «Μέσα σε εκείνα εκεί τα τείχη βρίσκονται το σπίτι μου κι οι θεοί μου, η μάνα, η γυναίκα και τα παιδιά μου»; Αν λοιπόν εγώ δε σε γένναγα, η Ρώμη δε θα βρισκόταν πολιορκημένη αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα λεύτερη σε λεύτερη πατρίδα. Εγώ τίποτα πια δεν μπορώ να πάθω κι ούτε θα είμαι τόσο δυστυχισμένη για πολύ ακόμα· αυτούς εδώ όμως, αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη σκλαβιά.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Α' ΚΛΙΣΗ

vita -ae

terra -ae

patria -ae

ira -ae

senecta -ae ο πληθ. (senectae -arum) δεν είναι σε χρήση (αφηρημένη έννοια)

Roma - ae χωρίς πληθ.

Β' ΚΛΙΣΗ

animus -i

castrum -i: φρούριο castra -orum: στρατόπεδο

filius -i (i)

liberi -orum χωρίς ενικό

Γ ΚΛΙΣΗ

hostis - hostis (αρσ.) γεν. πληθ. hostium

ex(s)ul - ex(s)ulis (αρσ.)

finis - finis (αρσ.) γεν. πληθ. finium

penates -ium (αρσ.) χωρίς ενικό

mater - matris (θηλ.) γεν. πληθ. matrum

coniu(n)x - coniugis (αρσ. και θηλ.)

moenia - ium - ibus - ia - ia - ibus (ουδ.) χωρίς ενικό

mors - mortis (θηλ.) γεν. πληθ. mortium

servitus - utis (θηλ.) γεν. πληθ. servitutium αντί για servitutum

Δ' ΚΛΙΣΗ

conspectus -us (αρσ.)

domus - domus και domi (επιρρ.) - domui - domum - domus – domo (θηλ.)

domus - domuum και domorum - domibus - domos - domus – domibus

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β' ΚΛΙΣΗ

captivus -a -um

longus -a -um, longior -ior -ius, longissimus -a -um

infestus -a -um, infestior -ior -ius, infestissimus -a -um

liber -era -erum, liberior -ior -ius, liberrimus -a -um

miserrimus -a -um υπερθ. του επιθ. miser -era -erum, miserior -ior -ius, miserrimus -a -um

immaturus -a -um, (immaturior -ior -ius, immaturissimus -a -um) δεν είναι σε χρήση

Γ ΚΛΙΣΗ

infelix - infelicis, infelicior -ior -ius, infelicissimus -a -um

minax -minacis, minacior -ior -ius, minacissimus -a -um

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

tuus, tua, tuum (κτητική)

hic, haec, hoc (δεικτική)

ego (προσωπική)

tu (προσωπική)

qui, quae, quod (αναφορική)

ille, illa, illud (δεικτική)

meus, mea, meum (κτητική)

nihil (αόριστη ουσιαστική)

ΠΡΟΣΟΧΗ! To qui (στην 3η σειρά) είναι επίρρημα.

ΡΗΜΑΤΑ

1η ΣΥΖΥΓΙΑ

oppugno, oppugnavi, oppugnatum, oppugnare

populor, populatus sum, populatum, populari αποθ.

2η ΣΥΖΥΓΙΑ

video, vidi, visum, videre

habeo, habui, habitum, habere

maneo, mansi, mansum, manere

3η ΣΥΖΥΓΙΑ

traho, traxi, tractum, trahere

possum, potui, -, posse

gigno, genui, genitum, gignere

alo, alui, alitum και altum, alere

ingredior, ingressus sum, ingressum, ingredi αποθ.

cado, cecidi, casum, cadere

pergo, perrexi, perrectum, pergere

pario, peperi, partum, parere (μετοχή μέλλ. pariturus -a -um)

morior, mortuus sum, mortuum, mori αποθ. (μετοχή μέλλ. moriturus -a -um)

patior, passus sum, passum, pati αποθ.

succurro, succurri, succursum, succurrere και στο γ' πρόσωπο:

succurrit, succurrit, succursum, succurrere

ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΡΗΜΑ sum, fui, -, esse

4η ΣΥΖΥΓΙΑ

pervenio, perveni, perventum, pervenire

venio, veni, ventum, venire

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

primum υπερθ. του επιρρ. -, prius, primum και primo

[από το επίθ. (prae), prior -ior - ius, primus -a -um]

deinde

qui

cur

iam

diu, diutius, diutissime

contra

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΝΟΤΗΤΑ 44η 

ΚΕΙΜΕΝΟ 44

Haec est tyrannōrum vita, in quā nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest; tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt; nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatiōne dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: "Tum intellexi, quos fīdos amicos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram".

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Αυτή είναι η ζωή των τυράννων στην οποία δεν μπορεί να υπάρξει καμιά εμπιστοσύνη, καμιά αγάπη, καμιά πίστη σε σταθερή φιλία. Οι τύραννοι πάντα υποπτεύονται κι ανησυχούν για όλα. Δεν έχει θέση η φιλία σε αυτούς. Γιατί δεν ξέρω ποιος μπορεί να αγαπά όποιον φοβά­ται ή αυτόν που νομίζει πως τον φοβάται. Στους τυράννους δείχνουν εντούτοις οι γύρω τους υποκριτικό σεβασμό, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν όμως τύχει να χάσουν την αρχή (να πέσουν), όπως συνήθως συμβαίνει, τότε καταλαβαίνουν πόσο τους έλειπαν οι φίλοι. Λένε πως ο Ταρκύνιος όταν ήταν εξόριστος είπε αυτό (το λόγο): «Τότε μόνο κατάλαβα ποιοι μου ήταν αληθινοί φίλοι και ποιοι ψεύτικοι, όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τις χάρες ούτε σε εκείνους ούτε σε αυτούς».

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Α' ΚΛΙΣΗ

vita -ae

amicitia -ae

gratia -ae

fiducia -ae ο πληθ. (fiduciae -arum) δεν είναι σε χρήση (αφηρημένη έννοια)

benevolentia -ae ο πληθ. (benevolentiae -arum) δεν είναι σε χρήση (αφηρη­μένη έννοια)

Β' ΚΛΙΣΗ

tyrannus -i

amicus -i

locus -i loca -orum: τόποι loci -orum: χωρία βιβλίων

Tarquinius -i (i) κλητ. ενικού Tarquini· χωρίς πληθ.

Γ ΚΛΙΣΗ

caritas -atis (θηλ.)

simulatio -ionis (θηλ.)

tempus -oris (ουδ.)

forte εύχρηστο μόνο στην αφαιρ. ενικού

Ε' ΚΛΙΣΗ

fides - fidei (θηλ.) χωρίς πληθ. (αφηρημένη έννοια)

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β' ΚΛΙΣΗ

suspectus -a -um

sollicitus -a -um

fidus -a -um, fidior -ior -ius, fidissimus -a -um

infidus -a -um, (infidior -ior -ius, infidissimus -a -um) δεν είναι σε χρήση

Γ' ΚΛΙΣΗ

stabilis -is -e, stabilior -ior -ius, stabilissimus -a -um

omnis -is -e

inops - inopis - inopi - inopem - inops - inopi

inopes - inopum - inopibus - inopes - inopes - inopibus (ουδέτερο inopia- inopum κτλ.)

συγκριτικός egentior -ior -ius, υπερθετικός egentissimus -a -um

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

hic, haec, hoc (δεικτική)

qui, quae, quod (αναφορική)

nullus -a -um (αόριστη επιθετική ή αντωνυμικό επίθετο)

is, ea, id (οριστική)

quis, quid (ερωτηματική ουσιαστική)

se (προσωπική)

neuter, neutra, neutrum (αόριστη επιθετική ή αντωνυμικό επίθετο)

ΡΗΜΑΤΑ

1η ΣΥΖΥΓΙΑ

puto, putavi, putatum, putare

ex(s)ulo, ex(s)ulavi, ex(s)ulatum, ex(s)ulare

2η ΣΥΖΥΓΙΑ

habeo, habui, habitum, habere

3η ΣΥΖΥΓΙΑ

possum, potui, —, posse

suspicio, suspexi, suspectum, suspicere

diligo, dilexi, dilectum, diligere

metuo, metui, metutum, metuere

colo, colui, cultum, colere

fio, factus sum, fieri

cado, cecidi, casum, cadere

intellego και intelligo, intellexi, intellectum, intellegere

dico, dixi, dictum, dicere

refero, rettuli και retuli , relatum, referre

ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΡΗΜΑ

sum, fui, -, esse

4η ΣΥΖΥΓΙΑ

nescio, nescivi, nescitum, nescire

(προστ. ενεστ. nescito - nescitote αντί για nesci - nescite-

προστ. μέλλ. nescito - nescito - nescitote - nesciunto)

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

semper dumtaxat forte

plerumque tum quam iam

Μαρία Βασιλικιώτου - Φιλόλογος